نخ پلی پروپیلن چیست؟

این جنس نخ، برای نخستین بار در ایتالیا و در سال ۱۹۶۰ تولید شد و به عنوان محصولی جدید وارد بازار شد. مزیت های بسیار زیاد و کاربرد این الیاف باعث شد تا در مدت زمان اندکی، مورد توجه صنایع مختلف قرار گیرد.

الیاف پلی پروپیلن، بعد از نایلون، پلی استر و اکرلیک، چهارمین الیاف مصنوعی در صنایع تولیدی است. پلی پروپیلن به دو صورت نخ نواری و الیاف تولید می شد. یکی از جذابیت های این الیاف برای تولیدکنندگان، قیمت پایین آن است.

ویژگی های مکانیکی پلی پروپیلن

این الیاف دمای ذوب بالایی دارد. در نتیجه در برابر گرما و حرارت مقاوم تر است و استحکام بیشتری دارد. برای مقاومت در برابر سائیدگی می توان گفت که تفاوت چندانی با دیگر الیاف ندارد و تقریبا در یک حدود هستند.
این الیاف قابلیت رنگرزی ندارد. در ابتدا این مورد نوعی مشکل تلقی می شد که با پیشرفت علم و تکنولوژی این مورد به کلی حل شد.

از دیگر ویژگی های الیاف پلی پروپیلن می توان به شفافیت بالا، مقاومت کششی زیاد، مقاومت در برابر اسید ها و خوردگی، و ضد حساسیت و آلرژی بودن برای بدن اشاره کرد.
به دلیل ضد آلرژی بودن، استفاده آن در فرش هی ماشینی، مشکل چندانی را به وجود نمی آورد.

کاربرد نخ پلی پروپیلن در فرش ماشینی

استفاده از این نوع الیاف در نخ خاب فرش های ماشینی، از اوایل دهه ۷۰ شمسی در ایران آغاز شد. در آن دوران، به دلیل کمبود الیاف اکرلیک و تقاضای بسیار بالا برای آن، از پلی پروپیلن اسپیلن، به عنوان جایگزین اکرلیک استفاده می شد.
فرشی که با نخ خاب پلی پروپیلن بافته می شود، ظاهری مشابه فرش های اکرلیک را دارد.در آغاز این موضوع سبب می شد تا مصرف کنندگان متوجه تفاوت این دو فرش نشوند. در بسیاری از موارد، مشتریان بابت فرش هایی با الیاف پلی پروپیلن، هزینه ای به اندازه فرش های اکرلیک می پرداختند. اما با گذشت زمان، سطح آگاهی بالا رفت و دیگر این فرش ها جایگزین یکدیگر نمی شوند.

ویژگی های فرش های پلی پروپیلن

۱. این نوع فرش ها رطوبت کمتری را به خود جذب می کنند.

۲. نسبت به دیگر فرش ها که در معرض نور خورشید آسیب پذیر تر هستند، کیفیت بالاتری دارند.

۳. ضد آلرژی هستند و با پوست بدن انسان سازگاری دارند. در نتیجه ازنظر بهداشتی، مشکلی برای فرش های ماشینی ایجاد نخواهد کرد.

۴. به دلیل روش تولید این الیاف خاص، هزینه تولید فرش های پلی پروپیلن نیز کمتر است.

۵. چگالی کم

۶. مقاومت در برابر کشش

۷. این نوع فرش ها بعد از شست و شو سریع تر خشک می شوند.

۱۰. مقاومت و سختی در برابر اسید و باز و سایر محلول ها

۱۱. این نوع فرش، علاوه بر مزایای زیادی که دارد، معایبی نیز داشته اند که به مرور زمان برطرف شده. برای مثال اوایل لطافت و نرمی خود را زودتر از سایر فرش ها از دست می دادند. اما این عیب امروزه با انجام فرایندی بر روی الیاف آن از بین رفته است.
همچنین جذب سریع آلودگی و سخت پاک شدن لکه های روغنی یکی از معایب آن است.

۱۲. فرش های پروپیلن قابلیت بازیافت شدن دارند. بازیافت شدن آنها باعث می شود تا وابستگی به منابع نفت و گاز کم شود. این موضوع کمک بزرگی به محیط زیست خواهد می کند.

عملیات هیت ست چیست؟

در صنعت فرش ماشینی، عملیات هیت ست بر روی نخ های به کار رفته در بافت فرش انجام می شود. هیت ست یا همان عملیات حرارتی، به فرآیندی گفته می شود که الیاف بعد از ریسیده شدن در معرض دمای بالا قرار می گیرند و بعد از اینکه در معرض بخار قرار میگیرند، بلافاصله سرد می شوند. این عملیات، کیفیت نخ هیت ست شده را بالا می برد.

عملیات هیت ست در بافت فرش ماشینی

برای بافتن فرش ماشینی به نخ و الیاف احتیاج است. نخ ها بعد از عملیات اولیه آماده سازی، برای بافت فرش استحکام خود را از دست می دهند. در نتیجه اگر به همان صورت برای بافت فرش استفاده شوند کیفیت فرش کاهش پیدا می کند. همچنین امکان پارگی نخ های بسیار بالا میرود و از طرف دیگر پرزدهی فرش نیز زیاد می شود.

همانطور که گفته شد در این عملیات نخ ها توسط بخار گرم می شوند و بلافاصله سرد خواهند شد. در زمان گرم شدن ساختار مولکولی الیاف تغییر می کند و بی نظمی های موجود در آن از بین می رود. بعد از اینکه بلافاصله سرد می شوند این ساختار جدید تثبیت می شود.

ویژگی نخ های هیت ست شده

* تاب نخ های هیت ست شده باز نمیشود. به اصطلاح، نخ تثبیت تاب می شود.

* ابعاد نخ ثابت می شود و حجم آن افزایش پیدا می کند. افزایش حجم نخ ها باعث پوشش بهتر و بالا رفتن میزان نرمی آن می شود.

* احتمال پارگی نخ ها در زمان بافت کاهش پیدا می کند و از این لحاظ کیفیت فرش بالا خواهد رفت.

* خاصیت برگشت پذیری نخ کاهش می یابد. برگشت پذیری نخ به این معناست که زمانیکه فرش پا می خورد، نخ ها سریع تر به حالت اولیه خود باز می گردند و به مرور زمان جلوه اولیه خود را از دست می دهند. که فرآیند هیت ست برگشت پذیری را کاهش می دهد.

* بعد از هیت ست، جذب گرد و خاک به شدت کم می شود و حساسیت های و مشکلاتی پوستی نیز کم می شود.

عملیات هیت ست روی فرش های ماشینی پلی پروپیلن

در صنعت فرش بافی معمولا دو نوع نخ خاب پلی پروپیلن و اکرلیک هیت ست می شوند. البته هر کدام به دلایل متفاوت. همانطور که گفتیم نخ های پروپیلن، خاصیت برگشت پذیری کمی دارند. فرش هایی که با این نخ ها بافته می شوند به مرور زمان و بعد از پا خوردن سفت و سخت می شوند.

عملیات هیت ست بر روی این نخ ها برای ایجاد خاصیت بازگشت پذیری انجام می شود. اما نخ های اکرلیک که خاصیت بازگشت پذیری بهتری دارند برای جلوگیری از پرزدهی هیت ست می شوند.

کاربرد نخ پلی پروپیلن در فرش ماشینی

۱. نخ پرز یا نخ خاب فرش

نام دیگر این نخ، نخ پرز است. نخ خاب به دور نخ پود به صورت گره و یا به شکل u قرار می گیرد. نخ پرز دارای چندین نوع است:

۱. نخ اکرلیک

۲. مخلوط نخ اکرلیک با نخ پروپیلن

۳. صد در صد پلی پروپیلن

۴. پلی استر یا ابریشم مصنوعی

۲. نخ تار فرش

این نوع نخ، به صورت نخ پنبه پلی استر ریسیده می شود. برای اینکه فرش زیبایی و دوام بیشتری داشته باشد باید الیاف مصرفی آن با کیفیت باشند.

۳. نخ پود

نخ پود عامل مهمی در کیفیت و عمر فرش می باشد. این نخ معمولا از جنس اکرلیک، پلی پروپیلن و یا مخلوطی از این دو است.

مقایسه الیاف پلی پروپیلن و پلی استر

* الیاف پلی پروپیلن خاصیت جذب آب ندارد اما الیاف پلی استر دارد.

* الیاف پلی پروپیلن وزن مخصوص کمتری به نسبت الیاف پلی استر دارند.

* دوام الیاف ولی پروپیلن در محیط های قلیایی در بلند مدت از الیاف پلی لستر بیشتر است.